بن کارگری: شرایط دریافت + مبلغ 1404

در این مقاله، به بررسی بن کارگری، شرایط تعلق بن کارگری به کارگران تمام وقت و پاره وقت، و وضعیت مشمولیت آن در بیمه و مالیات پرداخته‌ایم. همچنین جزئیات مربوط به مبلغ بن کارگری در سال ۱۴۰۴ و مقررات مربوط به کارگران دورکار، پروژه ای و پیمانی نیز توضیح داده شده است.

بن کارگری، که به آن "بن خواربار" نیز گفته می‌شود، یکی از مزایای رفاهی است که در قانون کار برای کارگران پیش‌بینی شده است. این مزایا به منظور کمک به تأمین بخشی از هزینه‌های زندگی و بهبود شرایط معیشتی کارگران در نظر گرفته شده‌اند. بن کارگری یک مبلغ نقدی است که به صورت ماهانه به کارگران پرداخت می‌شود. این مبلغ به عنوان بخشی از مزایای رفاهی و انگیزشی بوده و هدف آن کمک به کارگران برای تهیه اقلام ضروری زندگی است. برخلاف حقوق پایه یا سایر مزایای شغلی، بن کارگری مستقیماً به افزایش قدرت خرید و حمایت از معیشت کارگران اختصاص دارد.

مبلغ بن کارگری معمولاً سالانه توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود. این شورا که متشکل از نمایندگان دولت، کارفرمایان و کارگران است، با در نظر گرفتن نرخ تورم، سطح دستمزدها و شرایط اقتصادی کشور، مبلغی را برای بن کارگری تعیین می‌کند که کارفرمایان موظف به پرداخت آن به کارکنان خود هستند. بنابراین می توان گفت بخشنامه جداگانه ای برای تعیین بن کارگری وجود ندارد و این مبلغ هر سال در بخشنامه حقوق و دستمزد توسط شورای عالی کار تعیین می شود.

بر اساس بخشنامه حقوق و دستمزد ۱۴۰۴، کمک هزینه اقلام مصرفی خانوار یا بن کارگری به عنوان مزایای رفاهی و انگیزه‌ای موضوع تبصره ۳ ماده ۳۶ قانون کار، برای هر کارگر (اعم از متاهل یا مجرد) ماهانه مبلغ ۲۲,۰۰۰,۰۰۰ ریال تعین شده است.

پرداخت بن کارگری برای ماه‌های ۲۹، ۳۰ و ۳۱ روزه تفاوتی ندارد و در صورتی که کارگر کل ماه را کار کرده باشد کل مبلغ ۲۲,۰۰۰,۰۰۰ ریال بن کارگری به وی تعلق می گیرد. برای کارکرد کمتر از یکماه نیز به نسبت کارکرد، بن کارگری تعلق می گیرد. برای محاسبه نسبت کارکرد مجموع ساعات کار در طول ماه را تقسیم بر ساعت موظفی ماه می کنیم.

پرداخت بن کارگری برای تمامی کارگرانی که مشمول قانون کار هستند الزامی است و کارفرمایان نمی‌توانند از این مسئولیت سر باز زنند. بن کارگری به افرادی تعلق می‌گیرد که طبق تعریف قانون کار، کارگر محسوب شوند. طبق ماده 2 قانون کار کارگر به شخصی گفته می‌شود که در ازای دریافت حق‌السعی (شامل حقوق، دستمزد، مزایا، و ...) برای کارفرما کار می‌کند. بنابراین، تمام کارگرانی که در کارگاه‌ها، شرکت‌ها، کارخانه‌ها و سایر محیط‌های کاری مشمول قانون کار مشغول به فعالیت هستند، واجد شرایط دریافت بن کارگری هستند. این مزایا معمولاً به صورت یکسان به همه کارگران پرداخت می‌شود و تفاوتی در مبلغ پرداختی برای سطوح مختلف شغلی وجود ندارد.

در تعلق گرفتن بن کارگری تفاوتی ندارد که افراد با قراردادهای دائمی، موقت، یا پیمانی استخدام شده‌اند. در رابطه با کارگرانی که با پیمانکاران کار می‌کنند باید توجه داشت، با فقدان رابطه حقوقی بین کارگران و صاحب کار، کارفرمایان آنان همان پیمانکارانی خواهند بود که با آن‌ها قرارداد منعقد کرده اند. ماده ۱۳ قانون کار تکلیف کرده است که مقاطعه‌ دهندگان موظفند هنگام تنظیم قرارداد با اشخاص حقیقی یا حقوقی، رعایت مقررات قانون کار را لحاظ کنند. بنابراین در مورد کارگران پیمانی می توان گفت که پیمانکار به عنوان استخدام کننده کارگر ملزم به پرداخت بن کارگری می باشد.

در مورد کارگران دورکار یا پروژه‌ای نیز در صورتی که قرارداد کار آن‌ها تحت شمول قانون کار باشد، این افراد نیز مستحق دریافت بن کارگری هستند.

بن کارگری به صورت ماهانه تعیین می شود. هر کارگر به ازای هر ماه کار، مبلغ بن کارگری را به طور کامل دریافت می کند. مبلغ بن کارگری برای ماه های ماه های ۲۹، ۳۰ و ۳۱ روزه یکسان است

مطابق بخشنامه مزد، پرداخت مزایایی از قبیل حق اولاد، بن کارگری و حق مسکن بصورت ماهانه قید گردیده است و یک ماه به استناد ماده ۴۴۳ قانون آیین دادرسی در امور مدنی ۳۰ روزمیباشد، لذا پرداخت مزایای فوق الذکر درکلیه ماه های سال اعم از ۳۱ روزه ، ۳۰ روزه ، ویا ۲۹ روزه بر مبنای قانون مرقوم یعنی ۳۰ روز پرداخت خواهد شد. البته چنانچه کارفرمایی حسب عرف ، پرداخت اینگونه کمک ها را در ۶ ماهه اول سال بر مبنای ۳۱ روز پرداخت کرده باشند دارای اعتبار خواهد بود. لذا بهتر است مبلغ بن کارگری برای ماه های ماه های ۲۹، ۳۰ و ۳۱ روزه یکسان در نظر گرفته شود.

اما این بدان معنی نیست که بن کارگری فقط به کارگران با قرارداد کار تمام وقت تعلق می گیرد. بلکه به کارگران پاره‌ وقت نیز بن کارگری تعلق می گیرد.  با این تفاوت که آن‌ها به نسبت روزهایی که کار کرده‌اند، بن کارگری دریافت می‌کنند. مبلغ بن کارگری کارگران پاره وقت به این صورت محاسبه می‌شود:

1. ابتدا مجموع ساعات کار در طول ماه را بدست می آوریم.
2. برای محاسبه نسبت کارکرد مجموع ساعات کار در طول ماه را تقسیم بر ساعت موظفی ماه می کنیم.
3. سپس مبلغ بن کارگری در نسبت کارکرد ماه کارگر ضرب شود.

با توجه به تبصره ۱ ماده ۲ آیین نامه اجرایی ماده ۳۹ قانون بیمه تامین اجتماعی مزایای نقدی مستمر غیر از مواردی که استثنا شده، مشمول کسر حق بیمه می باشد. لذا از آنجا که بن کارگری مزایای نقدی مستمری است، بنابراین بن کارگری مشمول بیمه می باشد.

بن کارگری تا قبل از سال ۱۴۰۳ به استناد ماده ۸۳ قانون مالیات های مستقیم مشمول مالیات نبود، ولی از ابتدای سال ۱۴۰۳ طبق بند ث تبصره ۱۵ قانون بودجه ۱۴۰۳، مشمول مالیات شد. همچنین طبق قانون بودجه ۱۴۰۴ نیز، بن کارگری در سال ۱۴۰۴ مشمول مالیات است.

از آنجاکه تا پایان سال ۱۴۰۲، بن کارگری مشمول مالیات نبود، کارگران می توانند درخواست استرداد مالیات اضافه پرداختی حقوق خود را مطابق بخشنامه نحوه استرداد اضافه پرداختی مالیات حقوق کارگران به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند.

شرح توضیح بالا در پاسخ مورخ ۱۴/ ۱۲/ ۱۴۰۳ معاون حقوقی و فنی مالیاتی سازمان امور مالیاتی مطابق تصویر زیر آمده است: