نحوه محاسبه حقوق مدیر عامل + بیمه و مالیات آن

در اینجا در مورد حقوق مدیر عامل در شرکت های خصوصی و نحوه محاسبه آن طبق قانون تجارت و قانون کار صحبت کرده ایم. همچنین به نکات مهم در زمینه بیمه و مالیات حقوق مدیر عامل پرداخته ایم.

مدیر عامل در حدود اختیاراتی که توسط هیات مدیره به او تفویض شده است، نماینده شرکت و وکیل هیات مدیره در اداره شرکت محسوب می شود و از طرف شرکت حق امضاء دارد. در شرکت ها می بایست حداقل یک نفر شخص حقیقی توسط هیات مدیره به عنوان مدیر عامل شرکت انتخاب شده و حدود اختیارات و مدت تصدی و حق الزحمه وی تعیین گردد.

پاسخ به این سوال که آیا مدیر عامل مشمول قانون کار است یا خیر در دو حالت قابل بررسی است:

1. قرارداد مدیرعامل طبق قانون تجارت است
2. قرارداد مدیرعامل طبق قرارداد کار و قانون کار است

طبق قانون تجارت مدیر عامل نماینده شرکت و وکیل هیات مدیره است و دستمزد او بر اساس تصمیمات هیات مدیره تعیین می شود. در واقع مدیرعامل به عنوان وکیل،‌ حتی می تواند رایگان کار کند. این اساس مدیر عامل در حدود اختیاراتی که توسط هیات مدیره به او تفویض شده است، نماینده شرکت محسوب می شود. طبق این حالت، مدیر عامل مشمول قانون کار نیست و بر طبق قانون تجارت وکیل هیات مدیره برای مدیریت شرکت می باشد.

هرچند گاهی مدیر عامل علاوه بر سمت مدیر عامل، وظیفه دیگری نیز می تواند داشته باشد که مشمول قانون کار باشد. بر اساس رویه غالب در مراجع حل اختلاف اداره کار، اگر قرارداد کار بین رییس هیات مدیره به عنوان نماینده شرکت و مدیر عامل منعقد شده باشد، مدیر عامل مشمول قانون کار می باشد. اما اگر رابطه صرفا مدیریتی باشد و دستمزد او بر اساس تصمیمات هیات مدیره تعیین شده باشد، مشمول قانون کار نخواهد بود.

حقوق مدیر عامل در شرکت ها شامل حقوق پایه، پاداش‌ها و مزایا می‌شود. تعیین حقوق مدیر عامل می تواند به صورت های زیر باشد:

1. بر اساس قانون تجارت
2. بر اساس قانون کار
3. ترکیبی از هر دو حالت

بر اساس قانون تجارت تعیین میزان حقوق مدیرعامل، توسط صورت جلسه هیات مدیره مشخص می شود. حقوق مدیر عامل به روش های مختلف می تواند در نظر گرفته شود. به عنوان مثال: حقوق می تواند به صورت کامل با توجه به عملکرد شرکت در نظر گرفته شود یا اینکه بخشی حقوق ثابت پرداخت شود و بخشی به عنوان پورسانت با توجه به عملکرد شرکت پرداخت شود. علاوه بر این پاداش مدیر عامل نیز معمولا بر اساس عملکرد او و شرکت تعیین می‌شود، که در برخی موارد ممکن است به صورت سهام یا سایر مزایا یا حتی مزایای غیرنقدی نیز باشد.

در شرکت های سهامی عام و خاص، مدیر عامل اعم از اینکه عضو هیات مدیره باشد یا نباشد، در شرکت کار اجرایی انجام می دهد و در مقابل آن مزد دریافت می کند. اگر مدیر عامل از اعضاء هیات مدیره انتخاب شده باشد، دریافت حق الزحمه مدیر عاملی تعارضی با عضویت در هیات مدیره ندارد. اگر مدیر عامل جزء مدیران غیر موظف باشد، با این عنوان نمی تواند در شرکت مزد دریافت کند. ولی اگر از مدیران موظف باشد در مجمع عمومی عادی با توجه به ساعات حضور مدیران از جمله مدیری که سمت مدیر عاملی را قبول کرده است، می توان مبلغی بابت حق حضور در جلسات مانند سایر اعضاء موظف هیات مدیره برای مدیر عامل نیز در نظر گرفته شود.

همچنین در صورتی که در اساسنامه شرکت پیش بینی شده باشد که درصد معینی از سود خالص سالانه شرکت به عنوان پاداش به اعضاء هیات مدیره اختصاص داده شود، دریافت این نوع پاداش ها نیز اختلافی با حق الزحمه مدیر عامل ندارد.

در حالت دوم قرارداد مدیر عامل، مطابق قانون کار می باشد و رابطه تبعی و مزدی بین مدیر عامل و هیات مدیره شرکت به عنوان کارفرما منعقد می شود. در این حالت مدیر عامل مشمول دریافت حقوق و مزایای قانون کار از قبیل: عیدی، سنوات، حق مسکن، بن کارگری و ... است. در این صورت، حداقل حقوق او بر اساس قانون کار تعیین می‌شود. هرچند شرکت می تواند در این حالت نیز حقوقی بالاتر از حقوق اداره کار به وی پرداخت کند. بنابراین می توان گفت در این حالت پایه حقوق و حداقل و حداکثر حقوق مدیر عامل به صورت توافقی می باشد، ولی نمی تواند کمتر از حداقل حقوق اداره کار باشد.

در حالت سوم نیز ممکن است با تصمیم هیات مدیره، مدیر عامل به عنوان نماینده قانونی شرکت از حقوق و مزایایی بر اساس قانون تجارت برخوردار باشد و با حفظ سمت برای انجام برخی امور قراردادی طبق قانون کار داشته باشد. البته در اینجا باید توجه داشت ساعات کاری در شغل موظفی نمی تواند با کار اصلی مدیر عامل تداخل داشته باشد، و باید به نحوی باشد که مدیر عامل در کنار انجام وظایف محول شده از سوی هیات مدیره،‌ بتواند در ساعات دیگر به شغل دوم در شرکت مشغول باشد. در این صورت به نسبت ساعات کارکرد در این شغل از حقوق و مزایای قانون کار برخوردار می شود.

یکی از مسائل مهم و پر تکرار، الزام یا عدم الزام پرداخت بیمه تامین اجتماعی برای مدیر عامل است. در این خصوص دو حالت قابل تصور است:

1. اگر مدیر عامل دارای رابطه استخدامی با شرکت نباشد و یا غیر از شغل مدیر عاملی وظیفه دیگری نداشته باشد، مشمول بیمه تامین اجتماعی نیست، اگرچه شرکت می تواند به صورت اختیاری نسبت به بیمه کردن وی اقدام کند،‌ ولی اگر مدیر عامل را بیمه نکند جریمه ای هم نمی شود. بعضا اتفاق افتاده است که سازمان تامین اجتماعی بابت بیمه نکردن مدیر عامل، نست به اعلام بدهی بیمه به شرکت اقدام کند. در این حالت، با ثبت اعتراض به بدهی بیمه تامین اجتماعی با آوردن مستند گواهی تغییرات شرکت که نشان دهد مدیرعامل در دوره بدهی ایجاد شده، در سمت مدیرعاملی بوده است امکان صفر شدن جریمه بدهی تامین اجتماعی وجود دارد.
2. اگر مدیر عامل با شرکت قرارداد کار داشته باشد و وظایف دیگری برای وی تعیین شده باشد که مستلزم رعایت رابطه مزدی باشد، مشمول قانون کار است و باید بیمه شود.

با توجه به موارد مطرح شده در بخش قبل، در صورتی که مدیر عامل تحت قرارداد کار مشمول قانون کار حقوق و مزایایی دریافت کند، این حقوق و مزایا مشمول کسر حق بیمه می باشد. بنابراین مانند حقوق سایر پرسنل، می بایست در لیست بیمه ثبت شود. در این صورت حقوق مدیر عامل به نسبت ایام کارکرد در لیست بیمه منظور می شود. به عنوان مثال ممکن است از حقوقی که مدیر عامل دریافت می کند، بخشی طبق قرارداد با هیات مدیره باشد که مشمول قانون کار نیست و فقط بخشی از حقوق بابت انجام امور موظفی و مشمول قانون کار باشد. در این شرایط فقط آن بخشی از حقوق که بابت قرارداد کار و مشمول قانون کار است می بایست در لیست بیمه در نظر گرفته شود. یعنی می توان به عنوان مثال یک روز کارکرد در ماه برای مدیر عامل در نظر گرفت و از این لحاظ حداقلی وجود ندارد.

در مورد بیمه بیکاری مدیر عامل در لیست بیمه نیز باید گفت، طبق قانون بیمه تامین اجتماعی به مدیر عامل بیمه بیکاری تعلق نمی گیرد. اما کارفرما ملزم است در لیست بیمه، ۳ درصد حق بیمه بیکاری را برای مدیر عامل لحاظ و حق بیمه مربوطه را پرداخت نماید. با توجه به اینکه در ازای این ۳ درصد هیچ خدماتی از تامین اجتماعی دریافت نمی کنید، می توانید با مراجعه حضوری به شعبه تامین اجتماعی و انعقاد قرارداد کارفرمایی با تامین اجتماعی، ۳ درصد حق بیمه بیکاری را پرداخت نکنید.

بر اساس مقررات ماده ۸۲ و ۸۳ قانون مالیات‌های مستقیم، حقوق پرداختی به مدیر عامل (چه مشمول قانون کار باشد یا نه) مشمول مالیات حقوق است. حتی اگر مدیر عامل بیمه نشده باشد، مالیات حقوق او باید پرداخت شود. در صورت عدم پرداخت مالیات حقوق، شرکت مشمول جرائم مالیاتی خواهد شد.

تعیین و پرداخت حقوق مدیر عامل یکی از حساس‌ترین فرایندها در مدیریت منابع انسانی و مالی شرکت است. در این زمینه توصیه می شود که نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• نوع رابطه حقوقی مدیر عامل با شرکت را به صورت شفاف در قرارداد درج کنید.
• در صورت وجود رابطه استخدامی و مشمول قانون کار، بیمه تامین اجتماعی و مالیات را به درستی محاسبه و پرداخت نمایید.
• پرداخت حقوق‌های غیرمتعارف به مدیر عامل می‌تواند در بازرسی‌ های مالیاتی یا حسابرسی‌ ها ایجاد اشکال کند. بنابراین پرداخت مبالغ بالا باید با مستندات قابل دفاع به همراه فیش حقوقی باشد.
• حقوق پرداختی را در دفاتر قانونی با مستندات کامل ثبت کنید.
• از مشاوره با متخصصین حقوقی، مالیاتی و تامین اجتماعی استفاده کنید تا از بروز اختلافات یا جریمه‌ها جلوگیری شود.