شکایت از کارفرما بدون قرارداد و بیمه

شکایت از کارفرما بدون مدرک، قرارداد کار و بیمه هم امکان پذیر است. در نبود قرارداد کار، آشنایی با مراحل و نحوه شکایت از کارفرما و مدارک لازم برای اثبات رابطه کارگر و کارفرمایی در رسیدن به نتیجه اهمیت ویژه ای دارد. در بازار کار و اشتغال، داشتن بیمه و قرارداد یکی از مهم‌ترین حقوق کارگران است. با این حال، بسیاری از کارگران بدون داشتن این حقوق اساسی مشغول به کار هستند. این موضوع می‌تواند مشکلات جدی برای آن‌ها ایجاد کند، از جمله عدم امنیت شغلی، عدم دریافت حقوق و نداشتن پوشش بیمه‌ای در مواقع ضروری. در این مقاله، به بررسی شکایت از کارفرما در شرایطی که بیمه و قرارداد وجود ندارد، می‌پردازیم.

شکایت از کارفرما بدون مدرک و قرارداد کار نیز امکان پذیر است. برای شکایت از کارفرما، اولین قدم جمع‌آوری مدارکی است که نشان می‌دهد رابطه کارگری و کارفرمایی بین شما و کارفرما وجود داشته است. پرداخت حقوق به شما مهم ترن نشانه این بوده است که شما برای کارفرما کار کرده اید. ماده ۲ قانون کار اعلام می کند کارگر کسی است که در مقابل دریافت مزد، به درخواست کارفرما کار می کند.

تفسیر ماده ۲ قانون کار به این صورت است که اگر حتی کارفرما ۱ ریال به شما بابت انجام کاری پرداخت کرده باشد، مشمول قانون کار می شوید و تمامی حقوق و مزایای قانون کار، از جمله، حقوق وزارت کار، بیمه، عیدی، سنوات و... به شما تعلق می گیرد. توجه داشته باشید که حتی اگر کارفرما حقوق شما را به صورت پول نقد یا از حساب اشخاص دیگر به حساب شما واریز کند، باز هم اداره کار رابطه شما را کارگری و کارفرمایی تشخیص می دهد.

همچنین براساس ماده ۷ قانون کار، قرارداد کار می تواند به صورت کتبی یا شفاهی باشد. لذا بدون قرارداد کتبی هم می توان از کارفرما شکایت کرد. زمانی که یک کارگر یا کارمند قرارداد کار کتبی نداشته باشد، اصطلاحا قرارداد شفاهی دارد. در این صورت باید بتواند قرارداد شفاهی خود را به اثبات برساند. برای این منظور نیاز به مدارکی دارد که بتواند رابطه کاری خود با کارفرما را اثبات کند.

درست است که نداشتن قرارداد کار، فرایند شکایت از کارفرما را کمی پیچیده می کند اما این موضوع بیشتر از اینکه به ضرر کارگر باشد به ضرر کارفرما تمام می شود. زیرا اگر کارفرما با کارگر قرارداد نداشته باشد بعد از اثبات رابطه کاری، کارفرما می بایست حقوق و مزایایی که تاکنون پرداخت کرده است را نیز اثبات کند که بابت چه موردی (حقوق، عیدی، سنوات، اضافه کاری و... ) بوده است.

همچنین از آنجایی که قرارداد کار وجود ندارد، در صورتی که کارفرما سنوات را در پایان سال های قبل پرداخت کرده باشد، از آنجا که می بایست سنوات در پایان کار و بر اساس آخرین حقوق پرداخت شود، مابه التفاوت سنوات را نیز می بایست پرداخت نماید. در اینجا سنوات پرداخت شده قبلی، علی الحساب شده و کارفرما متوجه می‌شود که نبستن قرارداد کار سبب رساندن زیان مالی بسیار زیادی به او می‌شود. همچنین در صورتی که کارگر چند سال بدون قرارداد کار مشغول باشد، ریسک دائمی شدن قرارداد نیز برای کارفرما وجود دارد.

برخی کارفرماها کارگر را بیمه نمی کنند تا علاوه بر کاهش هزینه های خود، در صورت شکایت کارگر در اداره کار به عنوان مدرکی بر علیه آنها استفاده نشود. زیرا حق بیمه یکی از مهمترین مدارک برای اثبات رابطه کاری می باشد. هرچند بدون بیمه نیز می توان از کارفرما بابت حقوق، عیدی، سنوات و.... شکایت کرد و به نتیجه رسید. اما برای گرفتن نتیجه بهتر در شکایت اداره کار، بهتر است از طریق اداره بیمه تامین اجتماعی، درخواست بازرسی بیمه تامین اجتماعی از کارگاه را ثبت کرد تا بتوان از گزارش بازرس در شکایت اداره کاز نیز استفاده کرد.

قبل از اقدام به شکایت از کارفرما بدون بیمه، سازمان تامین اجتماعی می‌تواند پیگیری‌های لازم را انجام دهد. برای این منظور کارگر می تواند درخواست بازرسی بیمه تامین اجتماعی از محل کار را داشته باشد. البته این امر در صورتی راه گشاست که کارگر در محل کار حضور داشته باشد. بعد از ثبت درخواست بازرسی، در صورتی که بازرسی ظرف ۳ ماه انجام نشد می توان به صورت حضوری به شعبه تامین اجتماعی مراجعه کرد و درخواست بازرسی بیمه را مجدد ثبت نمود.

مرجع رسیدگی به شکایت از کارفرما اداره کار می باشد. اداره کار وظیفه رسیدگی به اختلافات بین کارگر و کارفرما را بر عهده دارد. به جز جلسه رسیدگی به شکایت، همه مراحل شکایت از کارفرما در اداره کار از طریق سامانه جامع روابط کار انجام می شود.

همچنین در مواردی که رای اداره کار ناعادلانه باشد، کارگر می‌تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کند. در واقع شکایت در دیوان عدالت اداری علیه کارفرما نیست و علیه اداره کار یا تامین اجتماعی می باشد. دیوان عدالت، رای اداره کار در خصوص شکایت از کارفرما را بررسی می کند و در صورتی که حق با کارگر باشد می تواند رای را باطل کند تا حق کارگر ضایع نشود.

یکی از مهمترین دلایلی که کارفرما به کارگر قرارداد کار نمی دهد این است که حقوق و مزایای کارگر را کمتر از مقدار تعیین شده در قانون کار پرداخت کند و بتواند در هر زمانی و بدون نیاز به پراخت حق و حقوق تعیین‌شده کارگر، او را به‌راحتی اخراج نماید. در این شرایط کارگر برای شکایت از کارفرما بدون قرارداد، می بایست ابتدا ثابت کند که برای کارفرما کار کرده است. با اینکه داشتن یک قرارداد کتبی می‌تواند مسیر شما برای اثبات مطالبات تسویه نشده را هموار کند، اما امکان اثبات کار بدون قرارداد نیز وجود دارد. مدارکی که با داشتن هر کدام از آن‌ها، رابطه میان کارگر و کارفرما اثبات خواهد شد عبارتند از:

• تصویر قرارداد کار: داشتن قرارداد کار در صورت وجود، اثبات رابطه کاری و حقوق و مزایای مورد توافق را ساده می کند، ولی بدون قرارداد کار نیز می توان علیه کارفرما شکایت کرد.
• تصویر فیش حقوقی: در صورت وجود، برای مشخص شدن میزان حقوق و مزایا تعیین کننده است.
• سابقه پرداخت حق بیمه: در صورت بیمه شدن توسط کارفرما
• پرینت حساب بانکی: در صورت وجود، برای اثبات رابطه کاری از طریق واریز حقوق اهمیت دارد.
• تایم شیت و مدارک حضور و غیاب
• گزارش بازرسی بیمه تامین اجتماعی
• شهادت سایر افراد حاضر در محل کار
• پیامک‌ها، ایمیل‌ها و چت‌های کاری
• عکس‌ها، ویدئوها و مستندات دیگر مرتبط با کار
• هرگونه مدرک دال بر احراز کارکرد و میزان سابقه کار
• استشهاد محلی برای سابقه کار

اگر هیچ کدام از مدارک موجود نباشد، لازم است تا اداره کار مامور تحقیق به محل کارگاه بفرستد. توجه داشته باشید وقتی درخواست مامور تحقیق برای بازرسی را به هیات می دهید، درخواست بازرسی در معیت کارگر بدهید تا بازرس اداره کار قبل از مراجعه به محل کار، به شما زنگ بزند و با شما هماهنگ کند.

هر یک از کارمندان و افرادیکه از نحوه حضور و مدت کارکرد شما در کارگاه و محل کار اطلاع دارد ، میتواند نسبت به تکمیل استشهاد محلی برای سابقه کار اقدام نمایند. توجه داشته باشید که استشهاد محلی یک اماره است و شما می بایست برای احقاق حق خود در اداره کار، از مدارک و مستندات دیگری مانند پرینت واریز حقوق و ...نیز استفاده نمایید.

برای تهیه استشهاد محلی در یک برگه، خود را معرفی کنید و اعلام کنید از چه مدت تا چه مدت مشغول به چه کاری برای کارفرما بودید. سپس، از همکاران و یا همسایگان بخواید که امضا کنند.

در زیر یک نمونه متن استشهاد محلی برای سابقه کار ( به منظور ارائه به اداره کار) آورده شده است.

برای شکایت از کارفرما بدون قرارداد و بیمه، در ابتدا لازم است کارگر مدارک لازم را جمع‌آوری کرده تا بتواند بدون قرارداد و مدرک معتبری مثل بیمه، ثابت کند که در بازه زمانی معین و مورد ادعا، در محل کار به‌عنوان کارگر حضور داشته و فعالیت‌های مورد نظر کارفرما را اجرا کرده است.

پس از جمع‌آوری مدارک، می توانید با ارسال یک نامه رسمی به کارفرما و یا در یک جلسه حضوری از او بخواهید حق و حقوق شما را پرداخت کند. در صورتی که مدارک محکمی داشته باشید، ممکن است کارفرما برای جلوگیری از جرایم و خسارت بیشتر حاضر به پرداخت حقوق و مزایای مورد توافق با شما شود.

اگر کارفرما پس از دریافت نامه رسمی، حقوق شما را پرداخت نکرد، می‌توانید از او به اداره کار شکایت کنید. در اینجا مراحل شکایت از کارفرما بابت حقوق و اضافه کاری را به طور خلاصه آورده ایم تا با مسیر پیش رو در این راه آشنا شوید. برای شکایت از کارفرما تا حصول نتیجه باید مراحل زیر را طی کنید:

1. ثبت نام، احراز هویت و ورود به سامانه جامع روابط کار
2. تکمیل فرم دادخواست و ثبت شکایت از کارفرما
3. ارسال ابلاغیه اداره کار برای کارفرما توسط سامانه اداره کار
4. حضور در جلسه اداره کار برای رسیدگی به شکایت و ارائه دفاعیات
5. صدور رای توسط هیات تشخیص اداره کار
6. ابلاغ رای به کارگر و کارفرما
7. اعتراض به رای اداره کار (در صورتی که رای اداره کار مورد قبول کارگر یا کارفرما نباشد)
8. اجرای حکم اداره کار: اگر کارفرما پس از صدور حکم اداره کار، مطالبات کارگر را پرداخت نکرد، می بایست ابتدا تیک اجرای حکم را در سامانه جامع روابط کار بزنید، و سپس با مراجعه به اداره کار، برگ اجراییه را بگیرید و با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی نسبت به ثبت آن اقدام کنید.

کارگر در دادخواست شکایت از کارفرما می تواند همه حقوق و مزایایی که بر اساس قانون کار و توافق انجام شده با کارفرما به وی تعلق می گیرد را مطالبه نماید. مهمترین مطالبات کارگر عبارتند از:

• پرداخت حق بیمه
• حقوق و مزایای معوق
• پایه سنوات
• عیدی و سنوات
• و ...

یک نمونه متن شکایت از کارفرما بدون قرارداد و بیمه در زیر آمده است:

• مدارک خود را به‌طور کامل و دقیق جمع‌آوری کنید.
• نامه رسمی خود به کارفرما را به‌طور واضح و قاطعانه تنظیم کنید.
• در دادخواست شکایت خود، تمام مدارک و شواهد خود را ذکر کنید.
• در جلسه رسیدگی به شکایت خود در اداره کار، حضور داشته باشید و توضیحات خود را ارائه دهید.