حق السعی چیست + تفاوت آن با مزد

در این مقاله علاوه بر تعریف حق السعی در قانون کار به تفاوت آن با مزد پرداخته ایم. همچنین نحوه محاسبه حق السعی در ایام بلاتکلیفی و مرخصی را توضیح داده ایم.

حق‌السعی مفهومی در قانون کار ایران است که به مجموع مزد و مزایای حقوق یک کارگر در ازای انجام کار یا ارائه خدمات گفته می‌شود. حق السعی نیز مانند مزد و حقوق، دریافتی کارگر از کارفرما در نتیجه قرارداد کار می باشد. در ادامه با بررسی تفاوت حق السعی و مزد در قانون کار، لیست موارد حق السعی را به تفکیک آورده ایم. با استفاده از فیش حقوقی آنلاین بیدبرگ نیز می توانید همه موارد حق السعی را به صورت جداگانه محاسبه کنید. در تصویر زیر بخش های مختلف حق السعی بر اساس قانون کار به تفکیک نمایش داده شده است:

تعریف حق السعی در قانون کار با مزد متفاوت است. بر اساس ماده ۳۴ قانون کار کلیه دریافت های کارگر به اعتبار قرارداد کار اعم از: مزد یا حقوق، حق تاهل، حق اولاد، حق مسکن، بن کارگری، ایاب و ذهاب، مزایای غیر نقدی، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و نظایر اینها حق السعی می باشد.

مزایای انگیزشی و رفاهی شامل: حق اولاد، حق تاهل، بن کارگری و... است.

یعنی حق السعی برابر است با مجموع مزد و مزایای رفاهی و انگیزشی و سایر مزایای به تبع شاغل است که به کارگر پرداخت می شود. پس تفاوت حق السعی و مزد این است که مزد یا حقوق بخشی از حق السعی می باشد. به عنوان مثال اقلام زیر جزء حق السعی هستند ولی جزء مزد نیستند:

• کمک هزینه مسکن
• بن کارگری
• حق اولاد
• حق تاهل

حق السعی شامل همه مزایای مستمر و غیر مستمر می باشد. در اینجا برای درک بهتر حق السعی، لیست موارد حق السعی را به این صورت تفکیک کرده ایم:

1- مزد ثابت: مجموع حقوق پایه و مزایای تبعی است.

• حقوق پایه: همان مزد شغل می باشد که به صورت ماهانه محاسبه می شود.
• مزایای تبعی شغل: حق سرپرستی، حق سختی کار، فوق العاده شغل و...

2- مزایای رفاهی و انگیزشی:

• حق مسکن
• بن کارگری
• حق اولاد
• حق تاهل
• سود
• پاداش افزایش تولید
• حق ایاب و ذهاب
• حق غذا
• و ...
  

3- تبعات مزد: این همان بخش متغیر مزد است که بر مبنای مزد ثابت و بر اساس شرایط کار محاسبه می شود:

• اضافه کاری
• شب کاری
• جمعه کاری
• نوبت کاری
• حق ماموریت
• و ...
  

مفهوم حق السعی ایام بلاتکلیفی زمانی مطرح می شود که کارگر نسبت به شکایت از کارفرما اقدام کند. پس از شکایت از کارفرما بابت اخراج، در صورت غیر موجه دانستن اخراج کارگر توسط هیات تشخیص اداره کار، رای به بازگشت کارگر به کار صادر می شود. مدتی که از تاریخ اخراج کارگر تا بازگشت به کار مجدد سپری می شود، ایام بلاتکلیفی یا تعلیق کارگر نام دارد. در این شرایط کارفرما مکلف است، تمام حقوق و مزایای کارگر در این مدت را پرداخت نماید. به حقوق و مزایای این مدت اصطلاحا "حق السعی ایام بلاتکلیفی" می گویند. همچنین کارفرما باید حق بیمه کارگر را در این مدت پرداخت کند. به علاوه مرخصی استحقاقی و عیدی و سنوات نیز به ایام بلاتکلیفی تعلق می گیرد.

بر اساس ماده ۶۴ قانون کار، کارگران در طول سال با احتساب چهار روز جمعه، جمعا یک ماه می توانند از مرخصی استحقاقی استفاده کنند. بر اساس این ماده قانونی کارگران در حین استفاده از مرخصی، مزایای قانونی خود را مانند سایر روزهای کاری دریافت می کنند.

برخی از آیتم های حق السعی فقط وابسته به شرایط کار هستند و در ساعات عادی کار تعلق نمی گیرند. یعنی تبعات مزدی از قبیل اضافه کاری، شب کاری و ... فقط در صورتی به کارگر تعلق می گیرد که کارگر با توجه به شرایط کار مشمول دریافت آنها باشد. بنابراین می توان گفت در طول مدت مرخصی استحقاقی، تمام آیتم های حق السعی به جز تبعات مزدی (اضافه کاری، شب کاری و..) به کارگر تعلق می گیرد.

حال سوالی که مطرح می شود این است که اگر کارگر از مرخصی خود استفاده نکند، در بازخرید مانده مرخصی چه بخشی از حق السعی به وی تعلق می گیرد. مبنای محاسبه بازخرید مرخصی کارگران، آخرین حق السعی کارگران است. طبق رای شماره ۱۹۶۳ و ۱۹۶۴ مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۹ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، کلیه حقوق و مزایا و پرداختی‌هایی که کارگر در دوران اشتغال دریافت می‌کرده (صرف نظر از اینکه این مبالغ مستلزم حضور کارگر در کارگاه باشد یا خیر) در مبلغ مانده مرخصی در نظر گرفته می شود . به عنوان مثال حق ایاب ذهاب و حق غذا که در زمان حضور کارگر در کارگاه پرداخت می شود نیز در محاسبه مبلغ مانده مرخصی لحاظ می شود.